Ingrijpende gebeurtenis, trauma
– uitgelicht –
Trauma ontstaat na een ingrijpende gebeurtenis die je emotioneel of fysiek heeft overweldigd.
Trauma is niet de gebeurtenis zelf, maar de impact die het heeft op je lichaam en geest, wat er in je gebeurt als gevolg van de ingrijpende gebeurtenis.
Trauma betekent voor iedereen iets anders. Anders in wat er is gebeurd, in de gevolgen die dat heeft, en in wat iemand nodig heeft.
Wat voor de een traumatisch is, hoeft dat voor een ander niet te zijn; trauma is persoonlijk en wordt bepaald door je eigen ervaringen en gevoeligheden.
Wat is een ingrijpende gebeurtenis en trauma?
Een eenmalige gebeurtenis kan traumatiserend zijn, zoals een ongeluk, of langdurige stress zoals mishandeling, misbruik of (emotionele) verwaarlozing. Zelfs subtiele gebeurtenissen, zoals het gevoel afgewezen of beledigd te worden of het plotselinge vertrek van een vriend of partner, het gevoel niet geaccepteerd te worden kunnen een traumatische indruk achterlaten en zich opstapelen in je systeem.
Trauma kan het gevoel van veiligheid en vertrouwen verstoren en wordt vaak diep in het lichaam opgeslagen. Veel mensen ervaren na een traumatiserende gebeurtenis klachten zoals angst, stress, fysieke klachten, moeite om relaties aan te gaan, spanning, slaapproblemen, of een gevoel van constante alertheid. Dit is het gevolg van het lichaam dat nog steeds reageert alsof het in gevaar is, zelfs als de bedreiging al lang voorbij is.
Gevolgen van trauma
Trauma wordt opgeslagen in ons geheugen, onderbewuste en (diep) in ons lichaam. Je zenuwstelsel, spieren en zelfs je organen kunnen trauma vasthouden. Als na een ingrijpende ervaring het lichaam in een staat van verhoogde spanning blijft, ervaren veel mensen een constante staat van alertheid of spanning, alsof het lichaam nog steeds in een ‘vecht of vlucht’-modus zit. Dit kan leiden tot fysieke klachten.
Voorbeelden van fysieke klachten
- Spanning in spieren
- Chronische pijn,
- Spijsverteringsproblemen
- Onverklaarbare spier- of gewrichtspijn
- Verstoorde ademhaling
- Hartkloppingen
- Vermoeidheid
- Slapeloosheid
- Emotionele overreacties
- Onverklaarbare angsten
Signalen onverwerkt trauma
Onverwerkt trauma kan zich op verschillende manieren uiten. Hier zijn enkele mogelijke signalen:
- Moeite met toelaten van positieve ervaringen of vertrouwen in succes.
- Controlebehoefte, ook dingen buiten jouw invloedssfeer.
- Angst voor onverwachte situaties.
- Concentratieproblemen, geheugenverlies of black-outs.
- Moeite met vragen of accepteren van hulp. Angst voor afwijzing of als ‘zwak’ gezien te worden.
- Een laag zelfbeeld, vaak geworteld in vroegkinderlijk trauma. Misbruik, verwaarlozing, gepest worden, het gevoel hebben er niet bij te horen en (kleine) beledigingen kunnen ervoor zorgen dat je aan je eigenwaarde gaat twijfelen, dat je zelfbeeld vertekend.
- Emotionele instabiliteit, zoals woede-uitbarstingen, jezelf pijn doen, anderen op afstand houden, extreem gevoelig zijn, je pijn afreageert op degenen van wie je het meest houdt.
- Onverklaarbare lichamelijke klachten zoals slechte slaap, gebrek aan eetlust, verlies van interesse in dingen.
- Onverklaarbare mentale symptomen als angstgevoelens, negatieve emoties, paniekaanvallen, geen plezier meer halen uit de dingen die je eerst graag deed.
- Moeite je te verbinden met anderen, in relaties en vriendschappen,
En ook: stress, depressieve klachten, dissociatie, verslavingen, verstoorde eetpatronen, gevoel vast te zitten in jezelf, dat er geen ruimte is voor jou, dat je overleeft ipv leeft, constant aan het rennen of vechten bent enz.
Door de fysieke opslag kunnen emoties opnieuw getriggerd worden. Het lichaam reageert nog steeds. Zelfs als het gevaar, de traumatische gebeurtenis, zich niet herhaalt en voorbij is.
Traumareacties
Traumareacties zijn altijd om jezelf te beschermen tegen potentiële bedreiging, overweldigende of levensbedreigende situaties of geweld. De basis traumareacties zijn:
Vechten (fight)
Vechten of weerstand bieden tegen een bedreigende situatie. Een instinctieve drang om jezelf te verdedigen of om de dreiging actief te confronteren. Mensen die deze respons vertonen, kunnen boosheid, agressie of assertief gedrag laten zien om zichzelf te beschermen of om de situatie onder controle te krijgen.
Vluchten (flight)
Instinctieve reactie om te vluchten of weg te rennen van een bedreigende of overweldigende situatie. Vermijden van gevaar door fysiek of emotioneel afstand te nemen van de bron van stress of trauma. Situatie ontlopen door bijvoorbeeld weg te lopen, zich terug te trekken, afleiding te zoeken om de dreiging te ontvluchten.
Bevriezen (freeze)
Een staat van immobiliteit, niet in staat om te vechten of te vluchten. Een instinctieve reactie van het lichaam, waarbij de persoon letterlijk verstijft in de hoop onopgemerkt te blijven of de dreiging te verminderen. Deze reactie kan samengaan met gevoelens van verlamming, verdoving, of een gevoel van onwerkelijkheid.
Overgave/inzinking (flop)
Wanneer vechten, vluchten, of bevriezen niet langer als opties worden gezien. Gevoelens van machteloosheid, hopeloosheid, of een gevoel van onvermijdelijkheid. Kan voorkomen in situaties van extreem trauma of langdurige stress.
Aanpassen / please (fawn)
Om confrontaties en negatieve reacties te voorkomen, angst voor afwijzing, kritiek of andere vormen van psychologische of fysieke pijn, conflict vermijdend.
Traumaverwerking
Een traumatische gebeurtenis kan je niet ongedaan maken. Je kan wel de wond die de gebeurtenis heeft achtergelaten verwerken. De eerste stap in het verwerken van trauma is het erkennen dat je iets ingrijpends hebt meegemaakt en dat dit nog steeds invloed op jou heeft. Daarna kan je de oorzaak achter het trauma begrijpen en de volgende stappen zetten richting het herstel van trauma.
Door traumaverwerking zullen de klachten verminderen of zelfs helemaal verdwijnen. De veiligheid in je eigen lichaam terugvinden is essentieel bij het verwerken van trauma. Daarbij spelen behalve verbinding maken met je lichaam ook acceptatie, praten met een professional en het creëren van een veilige omgeving een belangrijke rol.
Lichaamsgerichte psychotherapie en traumaverwerking
Lichaamsgerichte therapie richt zich op de effecten van trauma op je lichaam in plaats van op de traumatische gebeurtenis zelf en helpt om de opgebouwde spanning los te laten en je lichaam te leren dat het weer veilig is, dat het zich weer kan ontspannen en je meer in balans komt. Dit is vooral prettig als je een trauma niet wilt herbeleven, er niet meer over kunt praten of niet weet welk trauma ten grondslag ligt aan je klachten. Lichaamsgerichte psychotherapie leert je om in je eigen tempo de spanning in je lijf te ontladen. Hierdoor nemen de symptomen geleidelijk af en wordt de impact van het trauma hanteerbaar.
Lichaamsbewustzijn en lichaamswerk zijn essentieel bij traumaverwerking.
Lichaamsbewustzijn en trauma
Door bewust te worden van de signalen die je lichaam geeft – zoals verhoogde spanning, vermoeidheid of onrust – kun je beter herkennen wanneer je getriggerd wordt en hierop inspelen. Dit helpt om terugkerende angsten of paniekgevoelens beter te beheersen. Hoe beter je je lichaam leert begrijpen, hoe sneller je herkent wat je nodig hebt om je veilig te voelen.
Regelmatig luisteren naar je lichaam zorgt ervoor dat je beter in contact komt met jezelf en leert vertrouwen op de signalen die je lichaam geeft. Dit is een belangrijk onderdeel van traumaverwerking en helpt je om je emotionele en fysieke balans te herstellen.
Lichaamswerk en trauma
Oefeningen zoals ademhalingsoefeningen, beweging, visualisatie en TRE (Tension & Trauma Release Exercises) ontladen (vastzittende) spanning, helpen je lichaam te ontspannen, de spanning die door trauma is veroorzaakt te verminderen, angst los te laten en je zenuwstelsel te kalmeren. Stap voor stap herstelt je lichaam zijn natuurlijke staat van rust en veiligheid, waardoor je je weer vrijer, rustiger en krachtiger gaat voelen. Je lichaam kalmeert en je herstelt je zenuwstelsel.
Voordelen
Fysieke ontspanning – Loslaten van opgebouwde spanning in het lichaam.
Emotionele bevrijding – Het verwerken en loslaten van opgeslagen emoties.
Verhoogde lichaamsbewustzijn – Beter inzicht in hoe je lichaam reageert op triggers.
Verbeterde slaap en minder angst – Door het kalmeren van je zenuwstelsel.
Meer veerkracht – Het herstellen van je natuurlijke balans, waardoor je sterker uit de ervaring komt.
Hulpbronnen
Binnen lichaamsgerichte psychotherapie wordt gewerkt met hulpbronnen. Hulpbronnen kun je oproepen op momenten van spanning of wanneer je je overweldigd voelt. Ze helpen je om spanning te verminderen, jezelf te kalmeren en om te aarden. Hierdoor kun je vanuit rust reageren op triggers en leer je de vicieuze cirkel van spanning doorbreken. Hulpbronnen kunnen herinneringen zijn aan momenten van liefde of steun, de natuur en ook interne eigenschappen zoals veerkracht, creativiteit, humor of intelligentie.
Lichaamsgerichte therapie kan je helpen om de spanning in je lichaam los te laten en je trauma te verwerken zonder het opnieuw te hoeven beleven.
